Wyprawa po granice z 1772 r. Potyczki Wojska Polskiego z Armią Czerwoną

Paweł Stachnik

14 lutego 1919. Dochodzi do potyczki Wojska Polskiego z Armią Czerwoną na Białorusi. Rozpoczyna się wojna polsko-bolszewicka. Powszechnie kojarzy się ją z wyprawą kijowską i bitwą pod Warszawą. Tymczasem kampania 1919 r. była pełna sukcesów militarnych. Wojsko Polskie doszło prawie do granic 1772 r.

Tego dnia, a był to piątek, koło miasteczka Mosty na Białorusi posuwające się na wschód oddziały Wojska Polskiego minęły cofające się siły niemieckie i zetknęły z postępującymi na zachód jednostkami Armii Czerwonej. Doszło do potyczki, którą część historyków uznała później za początek wojny polsko-sowieckiej.

Zderzenie na wschodzie

Jednak niektórzy badacze skłaniają się ku innym datom, w których rozpocząć miał się ten konflikt. Wymienia się m.in. listopad 1918 r., 1 i 3 stycznia 1919 r., a także 17 lutego 1919 r. Jeszcze inną propozycję wysunął prof. Waldemar Rezmer, historyk wojskowości z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu:

- Według mnie ten konflikt rozpoczął się o świcie 4 stycznia 1919 r. pod stacją kolejową Nowa Wilejka koło Wilna. Doszło tam do pierwszego starcia między Pskowskim Pułkiem Strzelców Armii Czerwonej a żołnierzami 1. Pułku Ułanów Wileńskich WP. Było to pierwsze starcie regularnych - podkreślam to słowo - oddziałów obu armii, a tym samym można je uznać za początek wojny - mówi prof. Rezmer.

Jak właściwie doszło do tego konfliktu? Na początku 1919 r. na wschodzie Europy, na wielkich przestrzeniach od dawnych Inflant, przez Litwę, Białoruś aż po Ukrainę, stacjonowały ciągle potężne siły niemieckie, okupujące zdobyte wcześniej obszary dawnego Imperium Rosyjskiego. Wobec końca wojny oddziały te opuszczały dotychczasowe pozycje i wracały do Niemiec.